Interview van zondag. Zanger Corneille: "Ik vond geen genezing in roem"

Waarom zou je de mensen willen vergeven die jouw familie hebben vermoord?

Het idee van vergeving kwam pas bij me op toen ik het boek aan het einde schreef. In eerste instantie zocht ik vooral naar een antwoord op de vraag die me sinds de release van mijn eerste album het vaakst gesteld werd: "Hoe slaag je erin om niet volledig overweldigd te worden door haat en hoe vind je toch de liefde?" Ik draag inderdaad veel trauma's met me mee, maar ik ben nooit gedreven door wraakgevoelens. Deze vraag houdt me al meer dan twintig jaar bezig. Ik wilde antwoorden vinden om te delen.

Is het je gelukt?

Ik keek naar mijn eigen lijden en leerde daar veel van. Als ik nog steeds kan liefhebben, komt dat doordat mijn tragedie, ook al lijkt die ongelooflijk wreed, misschien minder wreed is dan die van degenen die mij pijn hebben gedaan. Wat zouden degenen die een heel gezin van het leven beroofden, moeten hebben meegemaakt om dit niveau van onmenselijkheid te bereiken? Wie had het ergste leven: ik of de beul? Ik denk dat het de beul was. Ik heb het na de verschrikkingen en het onrecht niet zo slecht gedaan. Ik heb een vrouw, kinderen, een comfortabel leven en een baan in een beroep waar het moeilijk is om er een te maken. Tijdens het schrijven van dit boek realiseerde ik me dat de enige persoon die ik echt kan vergeven, ikzelf ben. Ik wens dat anderen vergeving vinden.

U schrijft dat de periode van uw muzikale succes op het hoogtepunt was, en tegelijkertijd de meest ongelukkige periode van uw leven. Waarvoor?

Roem is net als ouderschap: er is geen training voor nodig. We verkopen het je op een heel romantische manier, we kunnen niet wachten om het te bereiken. Maar het was een valse belofte. Ik was ongelukkiger dan ooit, ik vond er geen heling. Bovendien verloor ik veel van mijn vrijheid. Nu maak ik graag muziek in de studio, weg van de schijnwerpers, voor andere artiesten. Ik heb helemaal niet het profiel om beroemd te zijn, maar dat wist ik pas toen ik dat was.

Doorheen het boek betrek je je vader erbij. Hij helpt je met het beantwoorden van je vragen. Waarom deze keuze? Jullie geven zelf al antwoord, toch?

Hij stond al in mijn eerste boek en een deel van mijn motivatie om dit tweede boek te schrijven, was een excuus vinden om weer met mijn vader te praten. Het gaf me het gevoel dat hij er nog steeds was om me advies te geven. Maar ik was ook bang om te cynisch te zijn, helemaal alleen, over een delicate kwestie als vergeving. Mijn vader was een zeer fantasierijk persoon, die de wereld op een onconventionele manier zag. Hij was ingenieur, maar ik denk dat hij ook een kunstenaar was die zijn roeping had gemist! De dialogen die ik me voorstel, zijn een extrapolatie van zijn persoonlijkheid en komen overeen met wat ik me voorstel dat mijn vader op mijn vragen zou hebben geantwoord. Daarnaast wilde ik ook antwoorden die buiten de gebaande paden lagen op al die dingen die ik bekritiseer, die ons worden opgelegd, zoals waarden, identiteit...

Over waarden en identiteit gesproken: je vader zegt dat je jezelf niet alleen als zwart moet zien en dat je jezelf niet als 'slachtoffer' moet zien. Is dit niet het discours van extreemrechts, dat soortgelijke uitspraken doet terwijl het bevolkingsgroepen reduceert tot een simpele huidskleur, een religie, een geslacht?

Ik begrijp dat dit schokkend kan zijn. Sommige extreemrechtse groeperingen zeggen wat ik soms zeg: "We mogen onze menselijkheid niet reduceren tot de kleur van onze huid." Dat een racist het zegt, maakt het niet minder waar, maar hij zegt het om de verkeerde redenen. Veel zwarte mensen zoals ik voelen zich alleen maar zwart in de ogen van degenen die hen wegsturen, als we "ga terug naar huis" horen.

Deze scheldwoorden kleuren uiteindelijk het beeld dat we van onszelf hebben. Ik probeer mezelf hiervan te bevrijden, maar het is moeilijk. Ik weet niet eens of het mogelijk is. Maar het is een ideaal. Dit is een reëel probleem voor groepen mensen die onderdrukt zijn en die door de maatschappij steeds verder naar de onderkant van de ladder zijn geduwd. Tegelijkertijd heeft mijn vader gelijk: het is een absurde manier om jezelf en de ander te zien, en het is allemaal constructie. Blank zijn is ook een sociaal construct. »

Hoezo?

Dat is het geniale van de witte suprematie: het houdt mensen tegen elkaar. Het geeft sommigen, arme blanken in sociale ellende, een oppervlakkige reden om zich superieur te voelen aan anderen die het nog moeilijker hebben, maar die een andere huidskleur hebben, een andere religie. Het houdt iedereen in een staat van inertie, inclusief arme blanken. Want als ze zich aansluiten bij andere onderdrukte volkeren, vallen de machten. We ervaren hetzelfde mechanisme overal ter wereld. In Rwanda was het niet zwarten tegen blanken, of Arabieren tegen blanken, maar Hutu's tegen Tutsi's. Daarom is het belangrijk om terug te keren naar het idee van mijn vader: we zijn ÉÉN. Er is een universaliteit te zoeken. Op de dag dat we die aanraken, beseffen we dat we in hetzelfde schuitje zitten.

U schrijft dat u hoopte dat de wereld na de slavernij, de Holocaust en de genocide in Rwanda zou 'leren'. Dat is niet echt het geval…

Veel briljante mensen reduceren de wereld tot het Westen en beweren dat we in het meest vreedzame tijdperk in de geschiedenis leven. Dat is niet het geval in Soedan, Palestina, Congo, Jemen. Na Rwanda zei ik tegen mezelf: "Ik hoop dat dit een van de laatste keren is." Maar er lijkt geen haast te zijn om te leren, het geweld blijft maar oplaaien. Het moeilijkste is misschien wel om te beseffen dat dit geweld bij de mensheid hoort en dat we niet weten hoe we iets anders moeten doen.

The Melody of Forgiveness van Corneille, uitgebracht op 14 mei door XO editions, 20,90 euro.